Schaamte.
Ik voelde tot ver in mijn twintiger jaren schaamte over mijn lichaam.
Ik schaamde me over mijn lichaam – en nog meer over het feit dát ik me schaamde. Schaamte om de schaamte. Ken je dat gevoel? Je schaamt je, dan schaam je je daarover, en misschien schaam je je dan weer over je schaamte over je schaamte... Je komt in een innerlijke loop terecht. Een schaamtespiraal.
Zo had ik veel schaamte over mijn lichaamsbeharing op mijn benen. Het voelde zo ‘mannelijk’. Zeker als ik vergeleek met de gladde vrouwenbenen van mijn vriendinnen. Maar dus, naast de schaamte die ik voelde over mijn haartjes, was de schaamte over de schaamte veel zwaarder om te dragen. Ik walgde van mezelf, dat ik, in een wereld waarin zoveel mensen worstelen met oorlog, honger, armoede en ongeneselijke ziektes ik me druk maakte over haartjes. Echt? Belachelijk toch! En net die schaamte om de schaamte zorgde ervoor dat ik er met niemand over durfde spreken. Vrienden kenden me als schaamteloos, iemand die zoveel durft zeggen en doen. En als ik al eens voorzichtig iets probeerde aan te brengen over mijn schaamte, kreeg ik het deksel op mijn neus. Mijn schaamte werd weggelachen, er werd ook al eens verontwaardigd gereageerd: “jij weet niet eens wat schaamte is”. Maar wat steeds terugkwam, was dat ik niet serieus werd genomen. En dus, zweeg ik en worstelde verder in stilte.
Toen ik een jaar of 25 was, besloot ik de schaamtespiraal te doorbreken. Het was een zomerse dag aan zee met een paar vriendinnen. Een van hen belichaamde voor mij een soort vrouwelijke perfectie. Beeldschoon was ze. We speelden wat in zee en langs mijn neus weg bracht ik mijn beenhaartjes ter sprake. De godin antwoordde spontaan: oh ja, heb ik ook. Ik epileer ook mijn hele bovenbenen, want ik heb veel haar en donkerder dan jou. Het lijkt soms of mijn schaamhaar tot aan mijn knieën komt. Dat moment daar in zee: haar schaamteloosheid, mijn realisatie dat ik niet de enige was die dat had, haar tips horen over hoe ze dat dan aanpakte, was een kleine mijlpaal. Ik voelde daar in zee de verandering in mezelf en realiseerde me: schaamte verdwijnt als je erover deelt.
Schaamte leeft in het verborgene en groeit in het donker. Ze fluistert dat we niet goed genoeg zijn, dat wat we voelen of gedaan hebben te veel is of net te weinig. De weg eruit is eenvoudig maar niet gemakkelijk: Op het moment dat je schaamte erkent en uitspreekt, gebeurt er iets wonderlijks. Door er woorden aan te geven, door ze te delen met iemand die luistert zonder oordeel, breekt er licht door in dat donkere hoekje. En in dat licht blijkt schaamte vaak veel minder zwaar, minder beschamend dan ze leek.
Welk stukje schaamte zou jij zacht willen belichten?
PS Van schaamte naar spel. Deze foto werd genomen tijdens een verkleedfilmavond die spontaan uitmondde in een speelde fotoshoot. Een avond waarop schaamte geen plek had. Enkel plezier, lijf en licht.
